ĐIỆN PHỤNG TIÊN - Nơi thờ vua và hoàng hậu của gia tộc triều Nguyễn

Điện Phụng Tiên nằm ở phía Tây Nam của Hoàng Thành. Ban đầu có tên gọi là Hoàng Nhân, được xây dựng dưới thời vua Gia Long năm 1814. Điện nằm ở phía Đông Nam của Hoàng Thành, là nơi thờ bà Thừa Thiên Cao Hoàng Hậu (vợ vua Gia Long). Năm 1820, khi vua Gia Long mất cũng được thờ tại ngôi điện này. Năm 1837 vua Minh Mạng đã đổi tên điện thành Phụng Tiên, sau đó cho di chuyển đến vị trí hiện nay và tôn tạo với quy mô lớn hơn, là nơi thờ các vua, hoàng hậu triều Nguyễn, từ thời vua Gia Long trở về sau.

ĐIỆN PHỤNG TIÊN - Nơi thờ vua và hoàng hậu của gia tộc triều Nguyễn
ĐIỆN PHỤNG TIÊN - Nơi thờ vua và hoàng hậu của gia tộc triều Nguyễn

Điện Phụng Tiên là 1 trong 5 cơ sở thờ tự quan trọng nhất của triều Nguyễn, được xếp vào bậc đại tự. Các vua nhà Nguyễn dành cho công trình này một sự quan tâm đặc biệt, từ việc chỉnh trang, tu bổ đến việc thân hành đến làm lễ trong các dịp cúng tế. Điều này thể hiện rõ lòng hiếu kính tổ tiên của các vị vua triều Nguyễn. Nếu Thế Miếu là miếu thờ nhà vua và hoàng hậu mang tính quốc gia, nơi mà theo quan niệm của Nho giáo người phụ nữ không được phép vào, thì điện Phụng Tiên là miếu mang tính gia đình hoàng tộc, người phụ nữ được vào chăm lo hương khói trong ngôi miếu này. 

Điện Phụng Tiên có tổng diện tích là 8.776m, xung quanh được bao bọc bởi bức tường thành cao 3m. Bên trong điện các công trình được xây dựng đăng đối, được phân chia thành những khu vực độc lập, ngăn cách với bên ngoài bởi các bức tường và có lối đi riêng. Điện có 1 cổng chính nằm ở phía Nam và 4 cổng phụ nằm ở phía Bắc.

Cửa chính được thiết kế theo kiểu tam quan, ngay phía sau cổng chính là tấm bình phong có chiều dài 21,6m, cao 3,4m. Theo nguyên tắc triết lý phong thủy, công trình này nhằm giúp cản bớt hỏa khí và hỏa phong từ hướng Nam, ngăn cản những luồng khí chẳng lành xâm nhập vào ngôi điện. Sau bình phong là một bể nước lớn, bên trong đặt hòn giả sơn.

Điện Phụng Tiên được xây theo kiểu “nhà kép”. Chính điện có 9 gian, tiền điện 11 gian, là nơi thờ bài vị của vua và hoàng hậu. Từ sau năm 1947 điện Phụng Tiên hoàn toàn sụp đổ cùng với nhiều cung điện khác trong Quần thể Di tích Cố đô Huế.

Ngày 29 tháng 09 năm 2017, Trung tâm Bảo tồn Di tích Cố đô Huế cùng Hội Bảo tồn Di sản Cộng Hòa Liên Bang Đức đã phối hợp tổ chức lễ khởi công dự án bảo tồn phục hồi 3 hạng mục của điện Phụng Tiên bao gồm cổng tam quan, bình phong và hòn non bộ.